Λεφτά δεν υπάρχουν, παρά το πλεόνασμα των 1,1 δισεκατομμυρίων ευρώ που κατέγραψε το πρώτο δεκάμηνο του έτους. Ωστόσο, αυτή η διαπίστωση δεν οφείλεται σε μια υπερβολή που προέρχεται από τα «φαντάσματα» του 2013, ούτε είμαι φανατικός υπέρμαχος της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ούτε γιατί απλά διαχωρίζω τα χρήματα των Κοινωνικών Ασφαλίσεων από το κρατικό ταμείο, καθώς αποδέχομαι ότι είναι ένα ενιαίο σύνολο. Ωστόσο, αυτό που παρατηρώ είναι ότι οι δαπάνες δεν κατευθύνονται προς την αύξηση της παραγωγικότητας. Ο λόγος είναι ότι μιλάμε για κατανάλωση σε μισθούς και αποζημιώσεις σε ομάδες του πληθυσμού που έχουν υποφέρει, είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά, από κρατική αμέλεια και κλιματική αλλαγή.
Οι κυβερνήσεις του Τάσσου Παπαδόπουλου και του Δημήτρη Χριστόφια κατέγραφαν αντίστοιχα πλεονάσματα με εκείνα της κυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη. Και τότε όπως σήμερα, είχαμε αυξημένη κατανάλωση λόγω ειδικών εξωτερικών συνθηκών που αύξησαν το ΑΕΠ και τα έσοδα του κράτους. Το κράτος, όπως και σήμερα, τα θεώρησε δικά του, διογκώνοντας τα έσοδα και αυξάνοντας τις δαπάνες. Όμως, όταν η «μουσική» της εξωτερικής ώθησης τελειώσει -και πάντα τελειώνει- το κόστος πληρώνεται από όλους, ιδιαίτερα από τους λιγότερο προνομιούχους. Αυτό δεν έχει συμβεί μόνο στην Κύπρο, αλλά και σε πολλές χώρες της ΕΕ, με αποτέλεσμα την υιοθέτηση περιοριστικών μέτρων για την αύξηση των δαπανών.
Στην ομιλία του για τον προϋπολογισμό ο υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, διαπίστωσε ότι ξεπεράσαμε το όριο ασφαλείας των δαπανών. Για την Κύπρο, η Επιτροπή έχει καθορίσει μέσο όρο αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών στο 5,2% της Γενικής Κυβέρνησης για την περίοδο 2024-2028. Αυτό είναι η υψηλότερη αύξηση δαπανών σε όλη την ΕΕ και έχουμε καταφέρει να το υπερβούμε. Αυτό, για το πρώτο δεκάμηνο του έτους, μεταφράζεται σε 202 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα σε σχέση με πέρσι. Ο υπουργός Οικονομικών δεσμεύτηκε να συγκρατήσει τις δαπάνες εντός των ευρωπαϊκών παραμέτρων μέχρι το 2028. Αυτό, όμως, απαιτεί όχι μόνο τύχη, καλές βροχοπτώσεις και έγκαιρη πυρόσβεση, αλλά και συγκράτηση του μισθολογίου, με στόχευση στις παραγωγικές δαπάνες. Εύκολο να το λέει κανείς, δύσκολο να το κάνει.
Για να είμαστε δίκαιοι, επενδύσεις σε παραγωγικές δαπάνες λείπουν από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην πραγματικότητα, έχουμε τα ίδια έργα από το 1960. Δρόμοι και κτήρια βαφτίζονται αναπτυξιακές δαπάνες, κάτι που ίσως ήταν κάποτε, και συνεχίζουμε να πορευόμαστε σαν να μην τρέχει κάτι. Ο σχεδιασμός για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας υπηρεσίας, την ανασυγκρότηση των δυνάμεων πολιτικής προστασίας και της εκπαίδευσης φαίνεται ότι δεν είναι προτεραιότητα για την πολιτική και την κοινωνία. Η μόνη απαίτηση είναι ο Μάκης Κεραυνός να παρακούσει την ΕΕ και να ανοίξει τα ταμεία για πλιάτσικο. Είναι «ντροπή» να έχουμε πλεόνασμα, ακόμη και αν αυτό μπορεί να μην είναι επαναλαμβανόμενο. Είναι «ντροπή» τα χρήματα να μην καταναλωθούν τώρα και να επενδυθούν. Να αποζημιωθούν όλοι οι «κουρεμένοι» καταθέτες. Στο πλαίσιο αυτό, καλείται να λειτουργήσει κάθε υπουργός Οικονομικών, και το ερώτημα δεν είναι αν θα τηρήσει τους περιορισμούς ασφαλείας που έχει θέσει η ΕΕ, αλλά μέχρι ποιο σημείο θα τους παραβεί και πώς θα ξεφύγουμε από τις συνέπειες.
Και δεν μιλάμε μόνο για την κατσάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις πιθανές συνέπειες που μπορεί να μας επιβάλει, ούτε καν για τους οίκους αξιολόγησης που μπορεί να μας υποβιβάσουν. Μιλάμε για τις συνέπειες του να θεωρείς τις μεγάλες αυξήσεις στα έσοδά σου ως κάτι απόλυτα φυσιολογικό και επαναλαμβανόμενο, να πιστεύεις ότι μπορείς να αποφύγεις τον εκσυγχρονισμό και τις μεταρρυθμίσεις επειδή «κολυμπάς» στο χρήμα και δεν θέλεις να συγκρουστείς με επιμέρους συμφέροντα. Τελικά, να θεωρείς ότι το πρόβλημα της περιβαλλοντικής αλλαγής και της δημογραφικής μείωσης είναι για τον επόμενο ή μεθεπόμενο Πρόεδρο. Με αυτές τις νοοτροπίες οδηγηθήκαμε στον «γκρεμό» το 2013 και με αυτές πάμε και τώρα. Είναι απλά θέμα «κακιάς» ώρας να το ξαναζήσουμε.
